Tarde para morir joven: portret van een jong Chili

Een hevige bosbrand woekert vlak buiten een commune in de Chileense Andes. Bewoners proberen met emmers water en natte dekens de brand te blussen. De hond van Clara, een van de meisjes uit de commune, worstelt zich los en vlucht, weg van de brand, maar ook weg van de gemeenschap, een andere, ongewisse toekomst tegemoet.

Deze woongemeenschap in de bergen van Chili is het decor van Tarde para morir joven, een film die de levens volgt van drie kinderen die opgroeien in het Chili van 1990. Binnen een vrijzinnige gemeenschap aan de voet van de Andes proberen zij hun eigen weg te vinden in het leven.

Kinderen van een jonge natie

In 1990 keerde Chili terug naar de democratie, na jarenlang onder het dictatoriale bewind te hebben gestaan van generaal Pinochet. Tarde para morir joven, dat zich afspeelt rondom oudejaarsdag, toont hoe het is om op te groeien in tijden van grote verandering. Regisseuse Dominga Sotomayor put met de film uit eigen ervaring: ze werd in 1985 geboren in – toen nog – dictatoriaal Chili en bracht haar jeugd door in een vergelijkbare vrijzinnige gemeenschap.

Met het nieuwe jaar breekt een nieuw, hoopvol tijdperk aan. De families in de commune hebben ervoor gekozen zich buiten de maatschappij te plaatsen door hun eigen microsamenleving op te bouwen. Deze bevindt zich nog in een prille fase: basisbehoeften als water en gas zijn nog niet goed toegankelijk. Maar dat zijn alledaagse zorgen, die er nu eenmaal bij horen; van groter belang in de commune is de levenswijze.

De leden van de gemeenschap streven een vrij en ongedwongen leven na, waarin kunst, vrijheid en genot centraal staan. Met name de kinderen genieten van hun vrijheden, door onbezorgd te spelen en muziek te maken. Tegelijkertijd kampen ze met de zorgen die alle kinderen waar dan ook, wanneer dan ook delen: een zoektocht naar zichzelf en naar hoe zich te verhouden tot de wereld.

Deze zoektocht wordt het best geïllustreerd door Sofía, een meisje van een jaar of zestien. Als kind in een gebroken gezin hunkert ze naar liefde, maar wanneer die binnen handbereik lijkt, wijst ze haar af. Sofía toont op prachtige wijze de pijn die hoort bij opgroeien, met haar twijfel en onbegrip voor zichzelf en haar naasten. Haar mooie dromerige blik in combinatie met haar onzekerheid, maar ook hardheid, symboliseren schitterend de jonge Chileense natie, die, herstellend van een wreed verleden, staat voor de zware taak zichzelf (opnieuw) uit te vinden.

Door veel vanuit de rug van de kinderen te filmen, voel je als kijker de zwaarte van hun problemen. Met dit kinderlijke perspectief zie je de gemeenschap en het land wellicht in hun meest pure vorm, met al haar deugden, maar ook gebreken.

Sluimerende dreiging

Naast de belevenissen van de drie kinderen Clara, Sofía en Lucas, staan de onderlinge verhoudingen centraal, binnen de gemeenschap, maar ook met buitenstaanders. In contacten met de buitenwereld heerst telkens een zekere dreiging; er is wantrouwen en onbegrip tussen mensen uit de gemeenschap en buitenstaanders. Wanneer Lucas op oudejaarsavond het nabijgelegen dorp ingaat, komt hij direct in een aanvaring met twee agressieve jongens terecht. Ook binnen de gemeenschap zijn veel spanningen, waarbij het jonge perspectief mooi de volwassen leugenachtigheid en hypocrisie toont.

Het verhaal raakt hiermee de typische thema’s van het coming-of-age genre, maar verliest af en toe aan kracht door het gebrek aan concrete gebeurtenissen. De constant sluimerende dreiging, het gevoel dat iets groots staat te gebeuren, wordt uiteindelijk niet vervuld. Het sluimerende en dromerige karakter moge weliswaar zijn wat regisseuse Sotomayor beoogt, maar bij vlagen mist de film hierdoor tempo.

Desondanks is Tarde para morir joven een mooi portret van een jong Chili dat, net als Clara, Sofía en Lucas, haar weg moet vinden in de wereld. De prachtige shots van de natuur rondom de Andes en het geweldige acteerwerk maken het een intrigerende film, die prettig weemoedig stemt.